मैथिलीमे भाषा सम्पादन पाठ्यक्रम

२.२. मैथिलीमे भाषा सम्पादन पाठ्यक्रम

नीचाँक सूचीमे देल विकल्पमेसँ लैंगुएज एडीटर द्वारा कोन रूप चुनल जेबाक चाही:

बोल्ड कएल रूप ग्राह्य:  

१.होयबला/ होबयबला/ होमयबला/ हेब’बला, हेम’बला/ होयबाक/होबएबला /होएबाक

२. आ’/आऽ

३. क’ लेने/कऽ लेने/कए लेने/कय लेने/ल’/लऽ/लय/लए

४. भ’ गेल/भऽ गेल/भय गेल/भए

गेल

५. कर’ गेलाह/करऽ

गेलह/करए गेलाह/करय गेलाह

६.

लिअ/दिअ लिय’,दिय’,लिअ’,दिय’/

७. कर’ बला/करऽ बला/ करय बला करैबला/क’र’ बला /

करैवाली

८. बला वला (पुरूष), वाली (स्‍त्री) ९

.

आङ्ल आंग्ल

१०. प्रायः प्रायह

११. दुःख दुख १

२. चलि गेल चल गेल/चैल गेल

१३. देलखिन्ह देलकिन्हदेलखिन

१४.

देखलन्हि देखलनि/ देखलैन्ह

१५. छथिन्ह/ छलन्हि छथिन/ छलैन/ छलनि

१६. चलैत/दैत चलति/दैति

१७. एखनो

अखनो

१८.

बढ़नि‍ बढ़इन बढ़न्हि

१९. ओ’/ओऽ(सर्वनाम) 

२०

. ओ (संयोजक) ओ’/ओऽ

२१. फाँगि/फाङ्गि फाइंग/फाइङ

२२.

जे जे’/जेऽ २३. ना-नुकुर ना-नुकर

२४. केलन्हि/केलनि‍/कयलन्हि

२५. तखनतँ/ तखन तँ

२६. जा

रहल/जाय रहल/जाए रहल

२७. निकलय/निकलए

लागल/ लगल बहराय/ बहराए लागल/ 

२८. ओतय/ जतय जत’/ ओत’/ जतए/ ओतए

२९.

की फूरल जे कि फूरल जे

३०. जे जे’/जेऽ

३१. कूदि / यादि(मोन पारब) कूइद/याइद/कूद/याद/

यादि (मोन)

३२. इहो/ ओहो

३३.

हँसए/ हँसय हँसऽ

३४. नौ आकि दस/नौ किंवा दस/ नौ वा दस

३५. सासु-ससुर सास-ससुर

३६. छह/ सात छ/छः/सात

३७.

की  की’/ कीऽ (दीर्घीकारान्तमे ऽ वर्जित)

३८. जबाब जवाब

३९. करएताह/ करेताह करयताह

४०. दलान दिशि दलान दिश/दलान दिस

४१

. गेलाह गएलाह/गयलाह

४२. किछु आर/ किछु और/ किछ आर

४३. जाइ छल/ जाइत छल जाति छल/जैत छल

४४. पहुँचि/ भेट जाइत छल/ भेट जाइ छलए पहुँच/ भेटि‍ जाइत छल

४५.

जबान (युवा)/ जवान(फौजी)

४६. लय/ लए ’/ कऽ/ लए कए / लऽ कऽलऽ कए

४७. ल’/लऽ कय/

कए

४८. एखन / एखने / अखन / अखने

४९.

अहींकेँ अहीँकेँ

५०. गहींर गहीँर

५१.

धार पार केनाइ धार पार केनाय/केनाए

५२. जेकाँ जेँकाँ/

जकाँ

५३. तहिना तेहिना

५४. एकर अकर

५५. बहिनउ बहनोइ

५६. बहिन बहिनि

५७. बहिन-बहिनोइ

बहिन-बहनउ

५८. नहि/ नै

५९. करबा / करबाय/ करबाए

६०. तँ/ त ऽ तय/तए

६१. भैयारी मे छोट-भाए/भै/, जेठ-भाय/भाइ,

६२. गि‍नतीमे दू भाइ/भाए/भाँइ  

६३. ई पोथी दू भाइक/ भाँइ/ भाए/ लेल। यावत जावत

६४. माय मै / माए मुदा माइक ममता

६५. देन्हिदइन दनि‍/ दएन्हि/ दयन्हि दन्हि/ दैन्हि

६६. द’/ दऽदए

६७.  (संयोजक) ओऽ (सर्वनाम)

६८. तका कए तकाय तकाए

६९. पैरे (on foot) पएरे  कएक/ कैक

७०.

ताहुमे/ ताहूमे

 ७१.

पुत्रीक

७२.

बजा कय/ कए / कऽ

७३. बननाय/बननाइ

७४. कोला

७५.

दिनुका दिनका

७६.

ततहिसँ

७७. गरबओलन्हि/ गरबौलनि‍/

  गरबेलन्हि/ गरबेलनि‍

७८. बालु बालू

७९.

चेन्ह चिन्ह(अशुद्ध)

८०. जे जे’

८१

. से/ के से’/के’

८२. एखुनका अखनुका

८३. भुमिहार भूमिहार

८४. सुग्गर

/ सुगरक/ सूगर

८५. झठहाक झटहाक ८६.

छूबि

८७. करइयो/ओ करैयो ने देलक /करियौ-करइयौ

८८. पुबारि

पुबाइ

८९. झगड़ा-झाँटी

झगड़ा-झाँटि

९०. पएरे-पएरे पैरे-पैरे

९१. खेलएबाक

९२. खेलेबाक

९३. लगा

९४. होए- हो – होअए

९५. बुझल बूझल

९६.

बूझल (संबोधन अर्थमे)

९७. यैह यएह / इएह/ सैह/ सएह

९८. तातिल

९९. अयनाय- अयनाइ/ अएनाइ/ एनाइ

१००. निन्न- निन्द

१०१.

बिनु बिन

१०२. जाए जाइ

१०३.

जाइ (in different sense)-last word of sentence

१०४. छत पर आबि जाइ

१०५.

ने

१०६. खेलाए (play) –खेलाइ

१०७. शिकाइत– शिकायत

१०८.

ढप- ढ़प

१०९

. पढ़- पढ

११०कनिए/ कनिये कनिञे

१११. राकस– राकश

११२. होए/ होय होइ

११३. अउरदा-

औरदा

११४. बुझेलन्हि (different meaning- got understand)

११५. बुझएलन्हि/बुझेलनि‍/ बुझयलन्हि (understood himself)

११६. चलि- चल/ चलि‍ गेल

११७. खधाइ– खधाय

११८.

मोन पाड़लखिन्ह/ मोन पाड़लखि‍न/ मोन पारलखिन्ह

११९. कैक- कएक- कइएक

१२०.

लग ल’ग 

१२१. जरेनाइ

१२२. जरौनाइ जरओनाइ- जरएनाइ/

जरेनाइ

१२३. होइत

१२४.

गरबेलन्हि/ गरबेलनि‍ गरबौलन्हि/ गरबौलनि‍

१२५.

चिखैत- (to test)चिखइत

१२६. करइयो (willing to do) करैयो

१२७. जेकरा- जकरा

१२८. तकरा– तेकरा

१२९.

बिदेसर स्थानेमे/ बिदेसरे स्थानमे

१३०. करबयलहुँ/ करबएलहुँ/ करबेलहुँ करबेलौं

१३१.

हारिक (उच्चारण हाइरक)

१३२. ओजन वजन आफसोच/ अफसोस कागत/ कागच/ कागज

१३३. आधे भागआध-भागे

१३४. पिचा / पिचाय/पिचाए

१३५. नञ/ ने

१३६. बच्चा नञ

(ने) पिचा जाय

१३७. तखन ने (नञ) कहैत अछि। कहै/ सुनै/ देखै छल मुदा कहैत-कहैत/ सुनैत-सुनैत/ देखैत-देखैत

१३८.

कतेक गोटे/ कताक गोटे

१३९. कमाइ-धमाइ/ कमाई- धमाई

१४०

. लग ल’ग

१४१. खेलाइ (for playing)

१४२.

छथिन्ह/ छथिन

१४३.

होइत होइ

१४४. क्यो कियो / केओ

१४५.

केश (hair)

१४६.

केस (court-case)

१४७

. बननाइ/ बननाय/ बननाए

१४८. जरेनाइ

१४९. कुरसी कुर्सी

१५०. चरचा चर्चा

१५१. कर्म करम

१५२. डुबाबएडुबाबै/ डुमाबै डुमाबय/ डुमाबए

१५३. एखुनका/

अखुनका

१५४. लए/ लिअए (वाक्यक अंतिम शब्द)- लऽ

१५५. कएलक/

केलक

५६. गरमी गर्मी

१५७

. वरदी वर्दी

१५८. सुना गेलाह सुना’/सुनाऽ

१५९. एनाइ-गेनाइ

१६०.

तेना ने घेरलन्हि/ तेना ने घेरलनि‍

१६१. नञि / नै

१६२.

डरो ड’रो

१६३. कतहु/ कतौ कहीं

१६४. उमरिगर-उमेरगर उमरगर

१६५. भरिगर

१६६. धोल/धोअल धोएल

१६७. गप/गप्प

१६८.

के के’

१६९. दरबज्जा/ दरबजा

१७०. ठाम

१७१.

धरि तक

१७२.

घूरि लौटि

१७३. थोरबेक

१७४. बड्ड

१७५. तोँतू

१७६. तोँहि( पद्यमे ग्राह्य)

१७७. तोँही / तोँहि

१७८.

करबाइए करबाइये

१७९. एकेटा

१८०. करितथि /करतथि

 १८१.

पहुँचि/ पहुँच

१८२. राखलन्हि रखलन्हि/ रखलनि‍

१८३.

लगलन्हि/ लगलनि‍ लागलन्हि

१८४.

सुनि (उच्चारण सुइन)

१८५. अछि (उच्चारण अइछ)

१८६. एलथि गेलथि

१८७. बितओने/ बि‍तौने/

बितेने

१८८. करबओलन्हि/ करबौलनि‍/

करेलखिन्ह/ करेलखि‍न

१८९. करएलन्हि/ करेलनि‍

१९०.

आकि/ कि

१९१. पहुँचि/

पहुँच

१९२. बत्ती जराय/ जराए जरा (आगि लगा)

१९३.

से से’

१९४.

हाँ मे हाँ (हाँमे हाँ विभक्त्तिमे हटा कए)

१९५. फेल फैल

१९६. फइल(spacious) फैल

१९७. होयतन्हि/ होएतन्हि/ होएतनि‍/हेतनि‍/ हेतन्हि

१९८. हाथ मटिआएब/ हाथ मटियाबय/हाथ मटियाएब

१९९. फेका फेंका

२००. देखाए देखा

२०१. देखाबए

२०२. सत्तरि सत्तर

२०३.

साहेब साहब

२०४.गेलैन्ह/ गेलन्हि/ गेलनि‍

२०५. हेबाकहोएबाक

२०६.केलो/ कएलहुँ/केलौं/ केलुँ

२०७. किछु न किछु/

किछु ने किछु

२०८.घुमेलहुँ/ घुमओलहुँ/ घुमेलौं

२०९. एलाक/ अएलाक

२१०. अः/ अह

२११.लय/

लए (अर्थ-परिवर्त्तन) २१२.कनीक/ कनेक

२१३.सबहक/ सभक

२१४.मिलाऽ/ मिला

२१५.कऽ/ 

२१६.जाऽ/

जा

२१७.आऽ/ 

२१८.भऽ /भ’ (’ फॉन्टक कमीक द्योतक)

२१९.निअम/ नियम

२२०

.हेक्टेअर/ हेक्टेयर

२२१.पहिल अक्षर ढ/ बादक/ बीचक ढ़

२२२.तहिं/तहिँ/ तञि/ तैं

२२३.कहिं/ कहीं

२२४.तँइ/

तैं / तइँ

२२५.नँइ/ नइँ/  नञि/ नहि/नै

२२६.है/ हए / एलीहेँ/

२२७.छञि/ छै/ छैक /छइ

२२८.दृष्टिएँ/ दृष्टियेँ

२२९. (come)/ आऽ(conjunction)

२३०.

आ (conjunction)/ आऽ(come)

२३१.कुनोकोनोकोना/केना

२३२.गेलैन्ह-गेलन्हिगेलनि‍

२३३.हेबाक– होएबाक

२३४.केलौँ- कएलौँ-कएलहुँ/केलौं

२३५.किछु न किछ- किछु ने किछु

२३६.केहेन- केहन

२३७.आऽ (come)- (conjunction-and)/आ। आब’-आब’ /आबह-आबह

२३८. हएत-हैत

२३९.घुमेलहुँ-घुमएलहुँ- घुमेलाें

२४०.एलाक– अएलाक

२४१.होनि- होइन/ होन्हि/

२४२.ओ-राम ओ श्यामक बीच(conjunction), ओऽ कहलक (he said)/

२४३.की हए/ कोसी अएली हए/ की है। की हइ

२४४.दृष्टिएँ/ दृष्टियेँ

२४५

.शामिल/ सामेल

२४६.तैँ / तँए/ तञि/ तहिं

२४७.जौं

/ ज्योँ/ जँ/

२४८.सभ/ सब

२४९.सभक/ सबहक

२५०.कहिं/ कहीं

२५१.कुनो/ कोनो/ कोनहुँ/

२५२.फारकती भऽ गेलभए गेल/ भय गेल

२५३.कोना/ केना/ कन्‍ना/कना

२५४.अः/ अह

२५५.जनै/ जनञ

२५६.गेलनि‍/

गेलाह (अर्थ परिवर्तन)

२५७.केलन्हि/ कएलन्हि/ केलनि‍/

२५८.लय/ लए/ लएह (अर्थ परिवर्तन)

२५९.कनीककनेक/कनी-मनी

२६०.पठेलन्हि‍ पठेलनि‍/ पठेलइन/ पपठओलन्हि/ पठबौलनि‍/

२६१.निअम/ नियम

२६२.हेक्टेअर/ हेक्टेयर

२६३.पहिल अक्षर रहने ढ/ बीचमे रहने ढ़

२६४.आकारान्तमे बिकारीक प्रयोग उचित नै/ अपोस्ट्रोफीक प्रयोग फान्टक तकनीकी न्यूनताक परिचायक ओकर बदला अवग्रह (बिकारी) क प्रयोग उचित

२६५.केर (पद्यमे ग्राह्य) / / कऽ/ के

२६६.छैन्हि- छन्हि

२६७.लगैए/ लगैये

२६८.होएत/ हएत

२६९.जाएत/ जएत/

२७०.आएत/ अएत/ आओत

२७१

.खाएत/ खएत/ खैत

२७२.पिअएबाक/ पिएबाक/पि‍येबाक

२७३.शुरुशुरुह

२७४.शुरुहेशुरुए

२७५.अएताह/अओताह/ एताह/ औताह

२७६.जाहि/ जाइ/ जइजै/

२७७.जाइत/ जैतए/ जइतए

२७८.आएल/ अएल

२७९.कैक/ कएक

२८०.आयल/ अएल/ आएल

२८१. जाए/ जअए/ जए (लालति‍ जाए लगलीह।)

२८२. नुकएल/ नुकाएल

२८३. कठुआएल/ कठुअएल

२८४. ताहि/ तै/ तइ

२८५. गायब/ गाएब/ गएब

२८६. सकैसकए/ सकय

२८७.सेरा/सरासराए (भात सरा गेल)

२८८.कहैत रही/देखैत रही/ कहैत छलौं/ कहै छलौं- अहिना चलैत/ पढ़ैत

(पढ़ै-पढ़ैत अर्थ कखनो काल परिवर्तित) – आर बुझै/ बुझैत (बुझै/ बुझै छी, मुदा बुझैत-बुझैत)/ सकैत/ सकै। करैत/ करै। दै/ दैत। छैक/ छै। बचलै/ बचलैक। रखबा/ रखबाक । बिनु/ बिन। रातिक/ रातुक बुझै आ बुझैत केर अपन-अपन जगहपर प्रयोग समीचीन अछि‍। बुझैत-बुझैत आब बुझलि‍ऐ। हमहूँ बुझै छी।

२८९. दुआरेद्वारे

२९०.भेटि/ भेट/ भेँट

२९१.

खन/ खीन/  खुना (भोर खन/ भोर खीन)

२९२.तक/ धरि

२९३.गऽगै (meaning different-जनबै गऽ)

२९४.सऽ/ सँ (मुदा दऽ, लऽ)

२९५.त्त्व,(तीन अक्षरक मेल बदला पुनरुक्तिक एक आ एकटा दोसरक उपयोग) आदिक बदला त्व आदि। महत्त्व/ महत्वकर्ता/ कर्त्ता आदिमे त्त संयुक्तक कोनो आवश्यकता मैथिलीमे नै अछि। वक्तव्य

२९६.बेसी/ बेशी

२९७.बाला/वाला बला/ वला (रहैबला)

२९८

.वाली/ (बदलैवाली)

२९९.वार्त्ता/ वार्ता

३००. अन्तर्राष्ट्रिय/ अन्तर्राष्ट्रीय

३०१. लेमएलेबए

३०२.लमछुरकानमछुरका

३०२.लागैलगै (

भेटैत/ भेटै)

३०३.लागललगल

३०४.हबा/ हवा

३०५.राखलकरखलक

३०६. (come)/  (and)

३०७. पश्चाताप/ पश्चात्ताप

३०८. ऽ केर व्यवहार शब्दक अन्तमे मात्र, यथासंभव बीचमे नै।

३०९.कहैतकहै

३१०.

रहए (छल)/ रहै (छलै) (meaning different)

३११.तागतिताकति

३१२.खराप/ खराब

३१३.बोइन/ बोनि/ बोइनि

३१४.जाठि/ जाइठ

३१५.कागज/ कागच/ कागत

३१६.गिरै (meaning different- swallow)/ गिरए (खसए)

३१७.राष्ट्रिय/ राष्ट्रीय